نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک خراسان جنوبی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران

2 مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران

3 عضو گروه پژوهشی تولید و فرآوری گیاهان استراتژیک خراسان جنوبی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران

چکیده

با توجه به جدید بودن موضوع کشت ایروپونیک زعفران، بسیاری از جنبه‌های مربوط به آن تاکنون موردبررسی قرار نگرفته است. این تحقیق به‌منظور تعیین وزن مناسب بنه‌ها در کشت ایروپونیک در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی (CRD) با 3 تکرار و 5 تیمار شامل بنه‌های مادری در گروه‌های وزنی کمتر از 4، 4.1- 8، 8.1- 12، 12.1-16 و بیشتر از 16 گرم در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، در سال زراعی 99-98 انجام گرفت و تعداد و وزن جوانه­ها، صفات مرتبط با رشد زایشی، صفات مربوط به رشد بنه­های دختری و همچنین صفات کیفی شامل میزان آپوکاروتنوئیدهای زعفران (کروسین، پیکروکروسین و سافرانال) مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش وزن بنه‌ها از کمتر از 4 گرم به بیش از 16 گرم، تعداد کل جوانه‌ها در هر بنه از 2.96 به 11.33 و وزن آن‌ها از 130 به 1770 میلی‌گرم افزایش یافت. بعلاوه صفات مرتبط با عملکرد اقتصادی زعفران شامل وزن خشک کلاله، وزن خشک گل‌پوش+پرچم، وزن خشک گل و تعداد گل نیز با افزایش وزن بنه مادری افزایش یافتند. کمترین میزان تولید کلاله به ازای هر بنه مادری با 0.12 میلی‌گرم به تیمار بنه‌های با وزن کمتر از 4 گرم تعلق داشت و دو تیمار بنه مادری با وزن 12.1- 16 و بیش از 16 گرم هر دو با تولید 38/3 میلی‌گرم بیشترین میزان کلاله را تولید نمودند. با افزایش وزن بنه از کمتر از 4 گرم به 1/12- 16 گرم، تعداد گل در هر بنه زعفران از 0.026 به 0.555 افزایش یافت. بااین‌وجود افزایش وزن بنه به بیش از 16 گرم منجر به افزایش صفات مرتبط با عملکرد زعفران نشد؛ نشاء کاری بنه­ ها در محیط مزرعه (پس از پایان گلدهی در محیط کنترل شده) نشان داد که با افزایش وزن بنه مادری از 12.1- 16 به بیش از 16 گرم، تعداد بنه‌های دختری تولیدشده با افزایش حدود دو برابری از 4.11 به 8.50 عدد در هر بنه مادری افزایش یافت. بااین‌وجود نتایج مربوط به صفت متوسط وزن بنه دختری نشان داد که با افزایش وزن بنه‌ها از 12.1-16 به بیش از 16 گرم، متوسط وزن هر بنه دختری حدود 37 درصد کاهش می‌یابد. بعلاوه میزان آپوکاروتنوئیدهای زعفران در دو نمونه بدست آمده از کشت ایروپونیک و کشت خاکی تفاوتی وجود نداشت. درمجموع با توجه به اینکه در کشت ایروپونیک زعفران تولید عملکرد اقتصادی بالاتر و دستیابی به تعداد مناسبی بنه‌های دختری که وزن قابل قبولی نیز دارند باید به‌طور هم‌زمان موردتوجه قرار گیرند، استفاده از بنه‌های مادری با وزن 12.1- 16 گرم بدلیل حصول بالاترین رشد زایشی و بیشترین رشد بنه های دختری حاصل از نشاکاری در شرایط کنترل شده کشت ایروپونیک توصیه می شود.

کلیدواژه‌ها

Ahmadi, K. Gholizadeh, H., and Ebadzadeh, H.R. 2017. Agricultural Statistics: The Statistics of the Horticultural Products. Ministry of Agriculture, Tehran. (In Persian with English Summary).
Amirshekari, H., Sorooshzadeh, A., Modaress Sanavy, A., and Jalali Javaran, M. 2006. Study of effects of root temperature, corm size, and gibberellin on underground organs of saffron (Crocus sativus L.). Journal of Biology 19 (1): 5-18. (In Persian with English Summary).
Behdani, M.A., Jami Al-Ahmadi, M., and Fallahi, H.R. 2016. Biomass partitioning during the life cycle of saffron (Crocus sativus L.) using regression models. Journal of Crop Science and Biotechnology 19 (1): 71-76.
Douglas, M.H., Smallfield, B.M., Wallace, A.R., and McGimpsey, J.A. 2014. Saffron (Crocus sativus L.): The effect of mother corm size on progeny multiplication, flower and stigma production. Scientia Horticulturae 166: 50-58.
Ebrahimi, M. 2018. Apocarotenoids of Crocus sativus L. from Biosynthesis to Pharmacology. Marandiz Publishing in collaboration with ACECR of Sothern Khorasan Province, Mashhad.
Ebrahimi, M., Pouyan, M., Mahdi Nezhad, M., 2018. Effect of organic fertilizers and mother-corm size on flower and corm yield of saffron (Crocus sativus) in the first year. Journal of Saffron Research 7, 13-28.
Ebrahimi, M., Pouyan, M., Mahdi Nezhad, M., 2019. Studying the possibility of replacing manure with other organic amendments in saffron (Crocus sativus L.) cultivation at different mother corm weights. Journal of saffron agronomy and technology 8, 37-57.
Hassanzadeh Aval, F., Rezvani Moghaddam, P., Bannayan Aval, M., and Khorasani, R. 2014. Effects of maternal corm weight and foliar application on replacement corm characteristics and flower yield of saffron (Crocus sativus L.) in the first year. Journal of Saffron Research 2 (1): 73-84. (In Persian with English Summary).
INSO (Iranian National Standardization Organization). 2013. Saffron- Test Methods. 5th Revision. INSO press. Tehran. Iran. 80 p. (In Persian).
Koocheki, A., Fallahi, H.R., Amiri, M.B., and Ehyaei, H.R. 2016. Effects of humic acid application and mother corm weight on yield and growth of saffron (Crocus sativus L.). Journal of Agroecology 7 (4): 425-442. (In Persian with English Summary).
Koocheki, A., Seyyedi, S.M., Azizi, H., and Shahriyari, R. 2014. The effects of mother corm size, organic fertilizers and micronutrient foliar application on corm yield and phosphorus uptake of saffron (Crocus sativus L.). Saffron Agronomy and Technology 2 (1): 3-16.
Koocheki, A., Seyyedi, S.M., and Jamshid Eyni, M. 2014. Irrigation levels and dense planting affect flower yield and phosphorus concentration of saffron corms under semi-arid region of Mashhad. Northeast Iran. Scientia Horticulturae 180: 147-155.
Lakhiar, I.A., Gao, J., Syed, T.N., Chandio, F., Tunio, M.H., Ahmad, F., Solangi, K.A., 2020. Overview of the aeroponic agriculture–An emerging technology for global food security. International Journal of Agricultural and Biological Engineering 13, 1-10.
Molina, R.V., Renau-Morata, E., Nebauer, S.G., García-Luis, A., Guardiola, J.L., 2010. Greenhouse saffron culture – temperature effects on flower emergence and vegetative growth of the plants. Acta Horticulturae 850(850), 91-94.
Mollafilabi, A., Koocheki, A., Rezvani, P., Nassiri, M., 2013. Effect of plant density and corm weight on yield and yield components of saffron (Crocus sativus L.) under soil, hydroponic and plastic tunnel cultivation. Saffron Agron. Technol. 1 (2), 14-28 (in Persian).
Renau-Morata, B., Moya, L., Nebauer, S.G., Seguí-Simarro, J.M., Molina, R.V., 2013. The use of corms produced under storage at low temperatures as a source of explants for the in vitro propagation of saffron reduces contamination levels and increases multiplication Industrial. Industrial Crops and Products 46, 97-104.
Renau-Morata, B., Nebauer, S.G., Sánchez, M., and Molina, R.V. 2012. Effect of corm size: water stress and cultivation conditions on photosynthesis and biomass partitioning during the vegetative growth of saffron (Crocus sativus L.). Industrial Crops and Products 39: 40-46.
Rezvani Moghaddam, P., Khorramdel, S., Amin Ghafori, A., and Shabahang, J., 2013. Evaluation of growth and yield of saffron (Crocus sativus L.) affected by spent mushroom compost and corm density. Journal of Saffron Research 1 (1): 13-26.
Souret, F.F., Weathers, P., 2008. The Growth of Saffron (Crocus sativus L.) in Aeroponics and Hydroponics. Journal of Herbs Spices & Medicinal Plants 7, 25-35.