نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکترا اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار و عضو هیئت علمی گروه تولیدات گیاهی دانشگاه تربت حیدریه

چکیده

تجارت خارجی محصولات کشاورزی به­ علت ارزآوری بالا و پایدار نقش مهمی در گسترش صادرات و واردات کشورهای مختلف بازی می­کند. درمیان محصولات کشاورزی، زعفران یکی از مهم­ترین کالاهای صادراتی کشاورزی می­باشد که در سال­های اخیر نتوانسته جایگاه خود را در بازارهای جهانی حفظ و تقویت کند. برای حفظ مقام ایران -به­عنوان بزرگ­ترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران- در بازارهای جهانی و توسعه بیشتر صادرات این محصول باارزش، شناخت عوامل مؤثر بر آن، می­تواند گام مهمی در این راستا باشد. از این­رو، مطالعه حاضر به­ دنبال بررسی عوامل مؤثر بر ازرش تجارت زعفران ایران با تأکید بر نقش تحریم­ های تجاری طی دوره زمانی 2007-2018 با استفاده از الگوی پانل دوسویه می­باشد. براساس نتایج، متغیرهای حجم صادرات و واردات، اندازه اقتصاد، درآمد کشورهای واردکننده، شاخص سطح تجارت جهانی و جمعیت اثری فزاینده و معنی­ دار و متغیر تحریم­های تجاری اتحادیه اروپا اثر منفی و معنی­ دار بر ارزش تجارت دارد. با توجه به اثر مثبت و معنی­ دار متغیر درآمد کشورهای واردکننده بر تجارت زعفران ایران و به منظور حفظ مقام ایران در بازار جهانی و جلوگیری از صادرات مجدد توسط کشورهای دیگر نظیر امارات و اسپانیا علی­رغم داشتن درآمدهای بالا، پیشنهاد می­شود سیاستی اعمال شود تا زعفران به بازارهای نهایی صادر شود. به این مفهوم که بازارهایی که مصرف کننده نهایی بوده و محصول صادراتی ایران را با برند خود به کشورهای دیگر صادر نکنند تا نام و نشان تجاری ایران محفوظ بماند.

کلیدواژه‌ها

Azarbayejani, K., Tayebi, S.K., and Safa Dargiri, H. 2015. The effect of US and EU economic sanctions on bilateral trade flows between Iran and its major trading partners: an application of gravity model. Journal of Economic Research 50 (3): 539-562. (In Persian with English Summary)
Barghandan, A., Barghandan, K., Golestaneh, S., and Mirlashari, H. 2011. Investigating the effect of real effective exchange rate on the Iranian Pistachio export. International Journal of Nuts and Related Sciences 12 (42): 990-997. (In Persian with English Summary).
Cortright, D., and Lopez, G. 2000. The Sanctions Decade: Assessing UN Strategies in the 1990s. Lynne Rienner, Boulder, CO.
Centre d'Etudes Prospectives et d'Informations Internationales. 2018. CEPII Database. http://www.cepii.fr/.
Dourandish, A., Aminizadeh, M., Riyahi, A. and Mehrparvar Hosseini, E. (2018). Investigating the role of trade sanctions and the global economic crisis on Iran's saffron exports. 6(4): 499-511.
Falahi, E. and Mazraee, F. (2018). Economic analysis of the short-term and long-term effects of exchange rate uncertainty on Iran's saffron exports. Saffron Agronomy & Technology. 6(3): 367-381.
Greene, W.H.(2006). Econometric Analysis. 6th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
Hendizadeh, H., Karbasi, A., Mohtashami, T. and Mohammadzadeh, S.H. (2019). Spatial Panel Pattern Modeling in the Analysis of Saffron Foreign Trade Network. Quarterly Journal of Economic Modeling Research. 33: 117-149.
Hendizadeh, H, Karbasi, A., Mohtashami, T. and Sahabi, H. (2019). Ranking of socio-economic variables affecting the bilateral trade of Iranian saffron and business partners. Scientific Research Journal of Saffron Research . (1): 55-67.
Hendizadeh, H, Karbasi, A., Mohtashami, T. and Sahabi, H. (2019). Ranking of socio-economic variables affecting the bilateral trade of Iranian saffron and business partners. Journal of Saffron Research. (1): 55-67.
Hufbauer, G., Schott, J., Elliott, K.A., and Oegg, B. 2009. Economic Sanctions Reconsidered: History and Current Policy. Third ed. Institute for International Economics, Washington, DC
Hufbauer, G.C., Schott, J.J., and Elliott, K.A. 1990. Economic Sanctions Revisited: Supplemental Case Histories. Washington DC: Institute for International Economics.
Hufbauer, G.C., Schott, J.J., Elliott, K.A., Muir, J., and Cosic, M. 2012. Case Studies in Economic Sanctions and Terrorism: Case 2006-1 UN, US (EU) v. Iran. Peterson Institute for International Economics, 1-109.
Institute of Agricultural Planning and Economics Research, 2008. Summary of Studies Group Reports.
Iran Development and Trade Organization, (2018). http://www.tpo.ir/
Kazeroni, A., Asgarpour, H., and Mozafari, Z. 2016. The effect of deviation and instability of exchange rate on Irans agricultural products export. Agricultural Economic Research 8 (2):173-197. (In Persian)
Majlis Research Center, (2016). https://www.majlis.ir/
Ministry of Agriculture Jihad, (2018). https://www.maj.ir/
Nasabyan, SH., and Jaffari, S. 2016. Effect of saffron export on agricultural growth (case study of Iran and Spain). Agricultural Economic Research 8 (3): 17-36. (In Persian)
Neuenkirch, M., and Neumeier, F. 2016. The impact of US sanctions on poverty. Journal of Development Economics 121: 110–119.
Popova, L., and Rasoulinezhad, E. 2016. Have sanctions modified Iran’s trade policy? an evidence of Asianization and de-europeanization through the gravity model. Economies Journal 4 (4): 1-15.
Rostamzadeh, Z., Rafiee, H., Kazempour, A., and Aminizadeh, M. 2020. Investigating the export of Iranian saffron virtual land to business partners: An important analysis in policy making. Scientific Research Journal of Saffron Research.9(1):147-160.
Wanger, J. (2016). The Lumpiness of German Exports and Imports of Goods. Economics: The Open-Access, Open-Assessment E-Journal, 10, 1-38.
World Bank Database. 2018. http://data.worldbank.org/.
UN Comtrade. 2018. . https://comtrade.un.org/
Ulengin, F., Cekyay, B., Palut, P.T., Ulengin, B., Kabak, O., Ozaydin, O., and Ekici, S.O. 2015. Effects of quotas on Turkish foreign trade: A gravity model. Transport Policy 38: 1–7