نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
شناخت اقلیم و بررسی نیازهای اکولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان زراعی و داروئی از مهمترین عوامل مؤثر در تولید محصول میباشند. زعفران به عنوان گرانترین محصول کشاورزی و داروئی جهان نقش مهمی در تولید محصولات خوراکی و داروئی دارد. بنابراین اگر بتوان با توجه به نیازمندیهای حرارتی و رطوبتی این محصول، مناطق کشت زعفران را شناسایی نمود، عملاً میتوان به عملکرد بیشتری در واحد سطح دست یافت. هدف از انجام این پژوهش، شناسایی توانهای بالقوه اقلیمی و تعیین میزان انطباق آنها با نیازهای اکولوژیک زعفران در استان همدان میباشد. به همین منظور پارامترهای اقلیمی مانند: میزان بارندگی سالیانه، حداقل درجه حرارت در طول دوره رشد، میانگین درجه حرارت، ساعات آفتابی، روزهای یخبندان، از پایگاه دادههای اقلیمی در بازه زمانی 20ساله(1996تا 2015) و پارامترهای محیطی از جمله: نوع خاک، از لایه خاکهای استان همدان سازمان جهاد کشاورزی استان همدان، شیب منطقه و ارتفاع از سطح دریا از لایه نقشههای توپوگرافی25000/1 استان همدان سازمان نقشه برداری کشور تهیه شد. در این تحقیق اثرات عناصر اقلیمی و عوامل محیطی فوق بر پهنه بندی اقلیمی زعفران به صورت انفرادی و گروهی(همپوشانی لایههای اطلاعاتی) با استفاده از GIS و نرم افزار Arc Map در یک مدل اقلیمی- مکانی با استفاده از مدل همپوشانی وزن دار و روش سلسله مراتبی AHP بررسی شده و طبق نتایج بدست آمده استان همدان از نظر استعداد کشت زعفران در حدود35 % بسیار مناسب،72/25 درصد از سطح مساحت آن مستعد کشت بوده و این محدود به شهرستانهای جنوبی و شرقی استان که شامل شهرستانهای ملایر، نهاوند، تویسرکان و اسدآباد و نواحی شرقی همدان و قهاوند میباشد.
کلیدواژهها