نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار عضو هیات علمی دانشگاه تربت حیدریه

2 گروه تولیدات گیاهی- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه تربت حیدریه

3 کارشناسی ارشد کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه

4 دانشجوی سابق کارشناسی گیاهان دارویی ، دانشگاه تربت‌حیدریه

چکیده

برخی از گیاهان با ترشح ترکیب‌های شیمیایی، رشد و نمو گیاهان مجاور خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر دگرآسیبی اندام‌های مختلف زعفران (برگ، بنه و ترکیب برگ و ‌بنه) هرکدام در 5 سطح صفر، 25/0، 5/0، 1 و 2 درصد به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی بر جوانه‌زنی و شاخص‌های رشد گیاهچه زیره‌سبز و گوجه‌فرنگی در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربت‌حیدریه در سال 1396 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر اندام، غلظت و اثر متقابل آن‌ها، بر درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه‌زنی و وزن ساقه‌چه، ریشه‌چه و گیاه‌چه و شاخص بنیه بذر آن در سطح یک درصد معنی‌دار ولی بر طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه زیره‌سبز معنی‌دار نبود. در مورد اکثر شاخص‌های رشدی زیره‌سبز ازجمله درصد جوانه‌زنی، وزن و طول ساقه‌چه، ریشه‌چه و گیاهچه و شاخص‌ بنیه بذر I، کاربرد بنه نسبت به برگ و ترکیب برگ و بنه، تأثیر بیشتری نشان داد. بیشترین سرعت جوانه‌زنی زیره‌سبز در عصاره برگ و بنه (72/4 بذر در روز) و تیمار شاهد (75/4 بذر در روز) و بیشترین وزن ریشه‌چه در تیمار عصاره برگ و بنه (23/0 میلی‌گرم) و غلظت 25/0 با مقدار (23/0 میلی‌گرم) به‌دست آمد. نتایج تجزیه واریانس گوجه‌فرنگی نیز نشان داد که تأثیر اندام‌های مختلف برگ، بنه و ترکیب برگ و بنه بر درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه‌زنی بذر و وزن و طول ریشه‌چه معنی‌دار نبود. افزایش غلظت عصاره اندام‌های زعفران باعث کاهش درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه، گیاهچه و ریشه‌چه و شاخص بنیه بذر در زیره‌سبز و گوجه‌فرنگی گردید. نتیجه‌گیری کلی تحقیق این است که کشت زعفران بر گیاه دارویی زیره‌سبز و گیاه باغی گوجه‌فرنگی دارای اثر دگرآسیبی بوده و مرحله جوانه‌زنی گوجه‌فرنگی نسبت به تنش مواد دگرآسیب اندام‌های زعفران، حساسیت کمتری داشته، بنابراین محصول گوجه‌فرنگی از ارجحیت بالاتری در تناوب کشت زعفران برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

Abbasi, F., 2007. Allelopathic effects of saffron corms on seed germination of several important crops. 2nd International Symposium of Saffron Biology and Technology. Acta Hortic. 739, 269-273.
Abbasi, F., and Jahani, M., 2007. Allelopathic effects of saffron corms on seed germination of several important crops. IInd International Symposium of Saffron Biology and Technology. Acta Hortic. 739, 269-273.
Abrishamchi, P., 2003. Investigation about some biochemical changes related to breaking of dormancy and flower formation in Crocus sativus L. 3rd National Symposium on Saffron. 2-3 December, 2003, Mashhad, Iran. [in Persian].
Agah, F., Khayyatmoghaddam, M., and Sadrabadi-Haghighi, R., 2014. Allelopathic study of crop saffron on seed germination indices of cumin, ajowan and fennel. J. Seed Res. 4(1), 52-65. [in Persian with English Summary].
Alipour-Miandehi, Z., Mahmoudi, S., Behdani, M.A., and Sayyari, M.H., 2015. Effects of corm weight and application of fertilizer types on some growth characteristics and yield of saffron (Crocus sativus L.) under Mahvelat conditions. J. Saffron Res. 2(2), 97-112. [in Persian with English Summary].
Alimoradi, L., Azizi, G., Jahani, M., Siahmarguee, A., and Keshavarzi, A., 2008. Allelopathy as an alternative method for weed control in saffron fields: A suitable approach to sustainable agriculture. Competition for Resources in a Changing World: New Drive for Rural Development. Stuttgart, Germany. p. 127-145.
Asgarpour, R., Khajeh-Hosseini, M., and Khorramdel, S., 2015. Effect of aqueous extract concentrations of saffron organs on germination characteristics and preliminary growth of three weed species. J. Saffron Res. 3(1), 81-96. [in Persian with English Summary].
Ataei, A.O., and Hashemloian, B.D., 2007. The study of increasing roots shoots and hairy roots production by different extracts of saffron (Crocus sativus) in mungbean (Vicia radiate) seedlings. 2nd International Symposium of Saffron Biology and Technology. Acta Hort. 739, 215-221.
Azizi, A., Alimardani, L., Jahani-Kondori, M., and Siahmargouei, A., 2013. Allelopathic effects of saffron on germination and early growth of two weed species such as Gipsophylla pilosa and Rapistrum rugosum. J. Plant Sci. 30(2), 1-12. [in Persian with English Summary].
Azizi-Zahan, A.A., Kamgar Haghighi, A.A., and Sepaskhah, A.R., 2006. Effect of method and duration of irrigation on production of corm and flowering on saffron. J. Sci. Technol. Agric. Nat. Resour. 10, 45-53. [In Persian with English Summary].
Aziz-Zahan, A.A., and Sepaskhah, A.R., 2000. The effect of leaching on soil cultivation and re-cultivation of saffron. Master's seminar. Irrigation department. Faculty of Agriculture. Shiraz University, Shiraz, Iran. 38 pp. [in Persian].
Bhowmik, P., and Inderjit, C., 2003. Challenges and opportunities in implementing allelopathy for natural weed management. Crop Prot. 22, 661-671.
Bohm, P.A.F., Zanardo, F.M.L., and Ferrarese, O., 2006. Peroxidase activity and lignification in soybean root growth-inhibition by juglone. Biol. Plantarum. 50(2), 315-317.
Eghbali, S., Rashed-Mohassel, M.H., Nassiri Mahallati, M., and Kazerouni, A., 2008. Allelopathic effect of aerial parts and saffron corm on wheat, rye, mushroom and bean growth. Iran. J. Crop Res. 7(2), 227-234. [in Persian with English Summary].
Hejazi, A., 2000. Allelopathy. Tehran University Press, Tehran, Iran. p. 324-325. [in Persian].
Hojatian-Far, M., Bagherzadeh, A., Asaadi, M.R., and Rahnama, O., 2011. Allelopathic effects of agricultural waste products on germination and seedling growth characteristics of maize single cross 704. First National Conference on New Issues in Agriculture. Islamic Azad University of Saveh, Iran. [In Persian].
ISTA., 2009. ISTA Rules. International Seed Testing Association. Zurich, Switzerland. 47 pp.
Izadpanah, F., Feizi, T., Gholami, S., Kalantari, S., and Hassani, M.E., 2010. Evaluation of the effects of saffron (Crocus sativus L.) corm extract on growing indices of Cucurbita pepo var. styrca. 3rd International Symposium of Saffron Biology and Technology. Acta Hort. 850. ISHS 2010. p. 275-276. [in Persian].
Kobayashi, K., 2004. Factors affecting phytotoxic activity of allelochemicals in soil. Weed Biol. Manag. 4, 1-7.
Kohli, R.K., Singh, H.P., and Batish, D.R., 2001. Allelopathy in Agroecosystems. Food Products Press, USA, 447 pp.
Maguire, I.D., 1982. Speed of germination- Aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigor. Crop Sci. 22, 176-177.
Maleki-Khezerlou, M., Ehtemam, M.H., Arimmojeni, H.K., and Zeinalibady, H., 2016. Allelopathic effect of Crocus sativus genotypes against Convolvulus arvensis. J. Plant Res. 30(1), 64-75. [in Persian with English Summary].
Matthews, S., and Khajeh-Hosseini, M., 2007. Length of the lag period of germination and metabolic repair explain vigor differences in seed lots of maize (Zea mays). Seed Sci. Technol. 35, 200-212.
Mazaheri, D., 1998. Mixed Agriculture. 1998. Tehran University Press, Tehran, Iran. 262 pp. [in Persian].
Meyghani, F., 2003. Allelopathy from Concept to Application. Incident Beam Press, Iran. p. 41-107. [in Persian].
Mollafilabi, A., 2000. New Production and Crop Improvement of Saffron. Research and Industrial Institutes of Khorasan Press, Iran. [in Persian].
Mollafilabi, A., and Shoorideh, H., 2009. The new methods of saffron production. 4th National Festival of Saffron, Khorasan- Razavi, Iran, 27-28 October. [in Persian].
Musavi, S.A., Feizi, H., Ahmadian, A., and Izadi, E., 2018. The Allopathic effects of organs’ extracts of saffron plant on the growth and germination of Hordeum murinum L. and Descurainia sophia L. J. Saffron Agron. & Technol. 6(2), 219-236. [in Persian with English Summary].
Rashed Mohassel, D.H., Gherekhlou, C., and Rastgo, M., 2009a. Allelopathic effects on seedling growth and weed amaranth. Iran. J. Field Crop Res. 7, 51-61. [in Persian with English Summary].
Qasem, J.R., 1992. Pigweed (Amaranthus spp.) interference in transplanted tomato (Lycopersicom esculentum). Hort. Sci. 67, 421-427.
Rashed Mohassel, M.H., Gherekhlou, J., and Rastgou, M., 2009b. Allelopathic effects of leaves and saffron extract on growth of amaranth(Amaranthus retroflexus) and pigweed (Chenopodium album). Iran. J. Field Crop Res. 7(1), 53-60. [in Persian with English Summary].
Soltanipor, M., Hajebi, A., Dastjerdi, A., and Ebrahimi, S., 2007. Allelopathic effects of aqueous extract of Zhumeria majdae on seed germination of seven species of vegetables. Iran. J. Med. & Arom. Plant. 23(1), 51-58. [in Persian with English Summary].
Vashisth, A., and Nagarajan, S., 2010. Effect on germination and early growth characteristics in sunflower (Helianthus annuus) seeds exposed to static magnetic field. J. Plant Physiol. 167, 149-156.