نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

3 استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

چکیده

زعفران (Crocus sativus L.) به عنوان با ارزش­ترین محصول کشاورزی جهان بخش عمده­ای از صادرات غیر نفتی ایران را به خود اختصاص داده است. با توجه به اهمیت کیفیت محصولات صادراتی و به منظور ارزیابی روابط بین درصد نیتروژن موجود در کلاله زعفران و برخی عوامل مؤثر بر آن، مطالعه­ای در شهرستان قائنات واقع در استان خراسان جنوبی انجام شد که در آن 48 مزرعه زعفران در سال زراعی 91-1390 مورد بررسی قرار گرفت. عملکرد گل، نوع و میزان کود مصرفی از طریق پرسشنامه و درصد عناصر کلاله زعفران و ویژگی­های خاک از طریق نمونه­های گیاهی و خاکی جمع­آوری شده از مزارع سه بخش مرکزی، نیمبلوک و سده به دست آمد. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین درصد نیتروژن کلاله زعفران به ترتیب با میانگین­های 92/2 و 65/2 درصد در سنین سه و پنج سال به­دست آمد. درصد نیتروژن کلاله زعفران بین مقادیر مختلف کود دامی و نیتروژنه مصرفی اختلاف معنی­داری نشان نداد. توابع برازش داده شده بین درصد نیتروژن موجود در کلاله زعفران با درصد ماده آلی خاک در تمامی سنین مورد بررسی و با درصد پتاسیم کلاله زعفران فقط برای سنین دو و سه سال بیانگر ارتباط خطی مثبت و معنی­دار بین آن­ها بود، در حالی که برازش رگرسیونی بین درصد نیتروژن کلاله زعفران با عملکرد گل و هم­چنین شوری خاک رابطه منفی را نشان داد. هم­چنین درصد نیتروژن کلاله زعفران با درصد فسفر آن در سنین دو و سه سال رابطه منفی و برای سنین پنج و هفت سال رابطه مثبت و معنی­دار را نشان داد. هرچند که میزان نیتروژن زعفران قائنات (با میانگین 79/2 درصد)در محدوده تعیین شده توسط سازمان بین­المللی استاندارد قرار داشت اما با توجه به روابط معنی­دار بین درصد نیتروژن کلاله با ماده آلی و شوری خاک باید، هم­چنان مدیریت حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه امری ضروری و مورد توجه در این سیستم­های زراعی ­باشد.

کلیدواژه‌ها

Abdullaaev, F., 2006. Biological properties and medicinal use of saffron (Crocus sativus L.). In Proceedings of 2nd International Symposium on Saffron Biology and Technology, Mashhad, Iran, 28-30 October 2006. p. 339-345.
Alizadeh, A., Majidi, A., Nour Mohammadi, G.H., 2008. Effects of water stress and soil nitrogen levels on nutrient uptake of variety 704 of maize. Res. in Agric. Sci. 4(1), 51-59. [In Persian with English Summary].
Allievi, L., Marchesini, M., Salardi, C., Piano, V., Ferrari, A., 1993. Plant quality and soil residual fertility six year after compost treatment. Bioresour. Technol. 43(1), 85-89
Atefi, S.M., 2006. Saffron: Chemistry, Quality Control and Processing. Bein Al-Nahrein Press, Mashhad, Iran. p. 6. [In Persian]
Behdani, M.A., Fallahi, H.R., 2015. Saffron: Technical Knowledge Based on Research Approaches. University of Birjand Press, Birjand, Iran. p. 314. [In Persian]
Brassurd, L., Ferrera-Cenato, R., 1997. Soil Ecology in Sustainable Agriculture Systems. New York: Lewis publishers, U.S.A. p. 168.
Clark, M.S., Horwath, W.R., Shennan, C., Scow, K.M., 1998. Changes in soil chemical properties resulting from organic and low-input farming practices. Agron. J. 90(5), 662-671.
Daneshian, J., Rahmani, N., Alimohammadi, M., 2013. Effects of nitrogen and manure fertilizer application on yield and yield components of calendula (Calendula officinalis L.) under water deficit stress conditions. J. Crop Prod. Res.  5(3), 251-260.
Emami, A., 1996. Methods of Plant Analysis. Soil Chemistry Research, Training and Promotion of Agriculture, 982 Magazine. p. 130.
Heidari, M., Bakhshandeh, A., Nadeyan, H., Fathi, G., Alemisaeid, Kh., 2006. Effects of salinity and nitrogen rates on seed yield, osmotic adjustment and sodium and potassium uptake in Chamran wheat cultivar. Iran. J. Agric. Sci. 13(3), 501-513. [In Persian with English Summary].
Hemmati Kakhki, A., Hosseini, M., 2003. A review of 15 years research on saffron in khorasan Institute of research and development of technology. Ferdowsi University of Mashhad press, Mashhad, Iran. p. 114. [In Persian].
Jones, H.G., 1980. Interaction and integration of adaptive response to water stress. Royal science Society of London, 273, 193-205.
Kaspar, T.C., Pulido, D.G., Fenton, T.E., Colvin, T.S., Karlen, D.L., Jaynes, D.B., Meek, D.W., 2004. Relationship of corn and soybean yield to soil and terrain properties. Agron. J. 96, 700-709.
Keshavarz, P. 2001. The effects of sources and rates of nitrogen on growth and Cl- and Na+ concentrations in wheat. J. Sci. Technol. Agric. Natur. Res. 15(2), 232-242. [In Persian with English Summary].
Keshavarz, P., 2003. Effect of salinity on nitrogen uptake ability. Zietun. (155), 12-15. [In Persian].
Koocheki, A., Mehdi Jamshid Eyni, M., Seyyedi, S.M., 2015. The effects of mother corm size and type of fertilizer on nitrogen use efficiency in saffron. Saffron Agron. Tech. 2(4), 243-254. [In Persian with English Summary].
L'hirondel, J., and L'hirondel, J.L., 2002. Nitrate and Man: Toxic, Harmless or Beneficial? CABI Publishing, Oxford, UK. p. 168.
Malakouti, M.J., Navvab Zadeh, M., Hashemi, H.R., 1997. Investigating the effects of different levels of nitrogen fertilizers on nitrate accumulation in vegetables. Water and Soil, 11(1), 21-32. [In Persian].
Ministry of Agriculture Jihad (MAJ)., 2015. Statistical yearbook of agriculture, Volume III: horticultural crops 2013. Retrieved January 4, 2016, from http://www.maj.ir/Portal/Home/Default.aspx?.
Mollafilabi, A., 2006. Saffron Production Technology. In: Kafi, M., Koocheki, A., Rashed Mohassel, M.H., Nassiri Mahallati M. (Eds.), Saffron (Crocus sativus): Production and Processing. Science Publishers, USA. pp. 59-75.
Najafi, N., Parsazadeh, M., 2010. Effect of nitrogen form and pH of nutrient solution on the shoot concentration of phosphorus, nitrate, and nitrogen of spinach in hydroponic culture. J. Sci. and Technol. Greenhouse Culture. 1(1), 41-55. [In Persian].
Nelson, D.W., Sommers, L.E., 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter. In: Page, A.L. (Ed), Methods of Soil Analysis. Part 2.Chemical and Microbiological Properties, second ed. Agronomy Monographs, 9. ASA-SSA, Madison, WI. pp. 539-579.
Nourbakhsh, F., Bahraini, M.R., 2005. Association of biological index of nitrogen availability with some physical, chemical and biochemical properties of soils in Isfahan province. J. Agric. Sci. Nat. Res. 12(3), 112- 119. [In Persian with English Summary].
Ogg, C.L., 1960. Determination of nitrogen by the micro-Kjeldahl method. AOAC. 43, 689-693.
Olsen, S.R., Cole, C.V., Watanabe, F.S., Dean, L.A., 1954. Estimation of Available Phosphorus in Soils by Extraction with Sodium Bicarbonate (U.S. Department of Agriculture Circular No. 939).
Omidi, H., Naghdibadi, H.A., Golzad, A., Torabi, H., Fotoukian, M.H., 2009. Effect of chemical and bio-fertilizer source of nitrogen on qualitative and quantitative yield of saffron (Crocus sativus L.). J. Medic. Plant. 8(4), 98-109. [In Persian with English Summary].
 
Rhoads, J.D., 1982. Soluble salts. In: Page, A.L.(Ed), Methods of Soil Analysis, American Society of Agronomy, vol.2. Soil Science Society of America, Madison, Wis., pp.167-179.
Taiz, L., Zeiger, E., 1998. Plant Physiology (2nd ed.). Sinayer Associates, Inc., Publisher. Sunderland. Massachusetts. p. 757.
Yaghoubi, F., Jami Al-Ahmadi, M., Bakhshi, M.R., Sayyari, M.H, 2016. Comparison of indicators of technical and economic water use efficiencies in saffron and wheat production systems in Qaenat region. Saffron Agron. Tech. 3(4), 1-15. [In Persian with English Summary].