نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بیرجند

2 استادیارگروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بیرجند

3 دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

با توجه به اینکه امروزه روش تاگوچی به عنوان جایگزین مناسبی برای طرح‌های آزمایشات پیشنهاد شده است،این روش با طرح‌ آزمایشات برای سبز شدن گیاه زعفران (Crocus sativus L.) تحت تأثیر سطوح مختلف زئولیت و برنامه ریزی آبیاری مقایسه شد. بدین منظورآزمایشی به صورتفاکتوریل و در قالب طرح کاملتصادفی در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند با سهتکرار انجام شد. در این آزمایش زئولیت در سه سطح (صفر: Z0، 1: Z2 و 2: Z3 درصد وزنی)و تیمار آبیاری در سه سطح (آبیاری سنتی: I1، آبیاری با تخلیه 70 درصد رطوبتی: I2 و آبیاری کامل: I3) در نظر گرفته شد. سپس این آزمایش توسط روش تاگوچی (طرح L9) طراحیشد. پارامترهای مورد بررسی در این تحقیق شامل: سرعت سبز شدن (R50)، یکنواختی سبز شدن (GU)، زمان برای سبز شدن 5 تا 95 درصد بنه‌ها (D05، D50، D90 و D95) بود. نتایج نشان داد که سطح زئولیت اثری بر هیچکدام از شاخص‌های سبز شدن نداشت ولی برنامه‌ریزی آبیاری سبب کاهش معنی‌دار D90 و D95 شد (P0.05). این کاهش برای پارامتر D90 به ترتیب برابر 10 و 16 درصد در تیمارهای I2 و I3 نسبت به عدم آبیاری (I1) بود. پارامتر D95 نیز در تیمارهای I2 و I3 نسبت به I1به ترتیب 11 و 17 درصد کاهش داشت. برهمکنش سطح زئولیت و مدیریت آبیاری نیز بر D90 و D95 اثر معنی‌داری داشتند (P0.05) به طوری که کمترین مقدار برای این دو پارامتر در تیمار Z3I3 مشاهده شد. براساس روش تاگوچی تیمار Z3I3 به عنوان مناسب‌ترین تیمار تعیین شد به طوری که بیشترین مقدار R50 و کمترین مقادیر GU، D50 و D95 را داشت. حداکثر خطای روش تاگوچی (RMSE) برابر 99/0 روز تعیین شد. همچنین حداکثر خطای اریبی(MBE) نیز برابر 8945/0 روز به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان به منظور صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها، از روش تاگوچی در اجرای طرح‌های آزمایشات به منظور بررسی سبز شدن گیاهان زراعی استفاده نمود. 

کلیدواژه‌ها

Afrasiabi, H. A., Khayati, G. R., Ehteshamzadeh, M. 2014. Studying of heat treatment influence on corrosion behavior of AA6061-T6 by Taguchi method, International Journal of Engineering, 27(9):1423-1430.
Ahmadee, M., 2014.Effect of zeolite on fertility and reducing nitrate leaching from saline soil under saffron cultivation, MSc Thesis.150 pp. [in Persian with English Summary].
Ahmadee, M., KhasheiSuiki, A., Hashemi, S. R., 2014a. The effect of magnetic water and calcic and potasic zeolite on the yield of Lepiduimsativum L., IJABBR, 2(6): 2051-2060.
Ahmadee, M., KhasheiSuiki, A., Sayyari, M. H. 2014b. Type and amount evaluation of natural clinoptilolite zeolite impacts on saffron (Crocus sativus L.) emergence. Journal of Saffron Research. 1(2): 97-109. [In Persian with English Summary].
Ahmadee, M., KhasheiSuiki, A., Shahidi, A., 2014c. Effect of magnetic water and natural clinoptilolite zeolite on growth of green been (Phaseolus vulgaris L.), Iranian Journal of Irrigation and Drainage. 2(8): 393-401. [in Persian with English Summary].
Aitoubahou, A., El-Otmani, M., 1999. Saffron cultivation in Morocco. PP. 87-94. In: M. Neghbi (Ed.), Saffron. Harwood Academic Pub., the Netherland.
Aslan, N. 2008.Multi-objective optimization of some process parameters of a multi-gravity separator for chromite concentration, Separation and Purification Technology 64: 237–241.
Atil, H., Unver, A. 2000. Different of experimental design: Taguchi method, Biol. Sci. 3:1538–1540.
AziziZehan, A. A., Kamgar-Haghighi, A. A., Sepaskhah, A. R., 2006. Effect of irrigation method and frequency on corm and saffron production (Crocus sativus L.).JWSS-Isfahan University of Technology. 10(1): 45-54. [in Persian with English Summary].
Benvenuti, S., Macchia, M., Miele M., 2001. Light, Temperature and Burial depth effects on Rumexobtusifolius L. seed germination and emergence, Weed Research, 41: 177-186.
Boyd, N., Van Acker, A., 2004. Seed and microsite limitations to emergence of four annual weed species. Weed Science, 52: 571-577.
Buhler, D. D., 1997.Effects of tillage and light environment on emergence of 13 annual weeds. Weed Technology, 35: 1247-1258.
Chaulia, P. K., Das, R., 2008. Process parameter optimization for fly ash brick by Taguchi method”. Materials Research, 11(2): 159–164.
Ekaterina, G. F., Christos. 2002. Influence of clinptilolite and compost on soil properties. Taylor and Francis Publishing. 33(3): 595-607.
Gholizadeh, A., Amin, M. S. M., Anuar, A. R, Esfahani, M., Saberioon, M. M., 2010.The study on the effect of different Levels of zeolit and water stress on growth, development and essential oil content of moldavian balm (Dracocephalummoldavica L.). Am. J. Appl. Sci. 7: 33-37.
Goliaris, A.H. 1999. Saffron Cultivation in Greece. PP. 73-83. In: M. Neghbi (Ed.), Saffron. Harwood Academic. Pub., the Netherland.
Harper J. L. 1977.Population Biology of Plants. Academic Press, London.
JazaeriNushabadi, M.R., Rezaei, A.M., 2007. Evaluation of relations between parameters in oat cultivars in water stress and non- stress conditions. Sci. Met. Agri. and Nat. Sou. 11 (1), 265-278. [in Persian with English Summary].
Jeyapaul, R., Shahabudeen, P., Krishnaiah, K. 2005. Quality management research by considering multi-response problems in the Taguchi method – a review. Int. J. Adv. Manuf. Technol. 26 (11–12), 1331–1337.
Kazemian, H., 2004. Introduction to zeolites, minerals Magic, Behesht Publication.126p. [in Persian].
KhasheiSuiki, A., Ahmadee, M., 2015. Zeolites: Introduction, Properties and its Application. In press.139 pp. [in Persian].
Mollafilabi, A. 2004.Experimental Findings of Production and Echophysiological Aspects of Saffron (Crocus sativus L.).ActaHorticulturae (ISHS). 650: 195-200.
Murungu, F. S., Nyamugafata, P., Chiduza, C., Clark, L. J., Whalley, W. R. 2003. Effects of seed priming aggregate size and soil matric potential on emergence of coton (Gossypiumhirsutum L.) and maize (Zea mays L.) Soil and Till. Res. 74:161-168.
Pandey, R. K., Panda, S. S. 2015. Multi-performance optimization of bone drilling using Taguchi method based on membership function, Measurment, 59:9-13.
Polite, E., Karuca, M., Demire, H., Naci Onus, A., 2004. Use of natural zeolite (clinoptilolite) in agriculture. J. F. Orna. Plant Res. 12:183-189.
Ranjit, R, R., 2012. A primer on the Taguchi method, New York.NY, 1990.
Remesan, R., Shamim, M. A., Han, D., 2008. Model data selection using gamma test for daily solar radiation estimation.Hydrological Processes. 22: 4301–4309.
Sadeghi, S. H., Moosavi, V., Karami, A., Behnia, N. 2012. Soil erosion assessment and prioritization of affecting factors at plot scale using the Taguchi method, Journal of Hydrology. 448: 174–180.
Shiranirad, A., MoradiAghdam, A., Taherkhani, T., Eskandari, K., NazariGolshan, A., 2011.Evaluation of canola reaction to nitrogen values and humidity regime to application of zeolite.JPEC. 3(4), 296-306. [in Persian with English Summary].  
Soltani, A., Gholipoor, M., Zeinali, E. 2006. Seed reserve utilization and seedling of wheat as affected by drought and salinity. EnvExp Bot, 55: 195-200.
Soltani, A., Maddah, V. 2010. Simple applications for education and research in agronomy, Publication of Iranina Scientific Society of Agroecology, ShahidBeheshti University of Tehran.80 pp.
Spandl, E., Durgan, B. R., Forcella F. 1998. Tillage and planting date influence foxtail (Setaria spp.) emergence in continuous spring wheat (Triticumaestivum). Weed Technology, 12: 223-229.
Taguchi, G. 1990. Introduction to Quality Engineering”. McGraw-Hill, New York, USA, p. 191.
Tan, O., Zaimoglu, A. S., Hinislioglu, S., Altun, S. 2005. Taguchi approach for optimization of the bleeding on cement-based grouts. Tunneling and Underground Space Technology 20: 167–173.
Trajkovic, S., Kolakovic, S., 2009.Evaluation of reference evapotranspiration equations under humid conditions.Water Resource Management. 23(14): 3057-3067.
Yavari, N., Sadeghian, S. Y., Mesbah, M. 2002. Use of mannitol as drought stress factor during germination and early growth of sugar beet.Journal of Sugar Beet. 17(1):37-43. [In Persian with English Summary].
Zhang, F. B., Wang, Z. L., Yang, M. Y. 2015. Assessing the applicability of the Taguchi design method to an interrill erosion study, Journal of Hydrology, 521: 65-73.