نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عبدالله ملافیلابی ¹
• سرور خرم دل ²
• افسانه امین غفوری ³
• محمد حسینی ⁴

¹ استادیار گروه کشاورزی و منابع طبیعی، واحد تربت جام دانشگاه آزاد اسلامی

² استادیار گروه زراعت و اصلاح ناتات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

³ استاد مدعو دانشگاه پیام نور قوچان

⁴ محقق پژوهشکده علوم و صنایع غذایی، مشهد

چکیده

ارزیابی چرخه حیات (LCA) روشی برای ارزیابی اثرات زیست محیطی تولید محصول است که به وسیله محاسبه و ارزیابی مصرف منابع و انتشار آلاینده ها به محیط زیست تعیین می شود. به منظور ارزیابی بوم نظام های تولید زعفران در استان خراسان بر اساس میزان مصرف کود نیتروژن با استفاده از LCA، میانگین وزن بنه مصرفی طی سال های 92-1378 و میزان مصرف نهاده ها به ازای یک هکتار تعیین شد. LCA بر اساس روش ارائه شده در ایزو 14044 در چهار گام تعریف اهداف و حوزه عمل مطالعه، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تأثیر چرخه حیات و تلفیق و تفسیر نتایج محاسبه گردید. اسیدی شدن، اوتریفیکاسیون در محیط های خشکی و آبی و گرمایش جهانی به عنوان سه گروه تأثیر مهم مدنظر قرار گرفتند. واحد کارکردی نظام های تولید زعفران معادل یک تن بنه در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف کود نیتروژن از 200 به بیش از 350 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، پتانسیل اسیدی شدن و اوتریفیکاسیون در محیط های آبی و خشکی به ترتیب 37، 36 و 37 درصد افزایش یافت. بالاترین پتانسیل گرمایش جهانی با 17/1128 واحد معادل دی‌اکسید کربن به ازای یک تن بنه مربوط به سطح کودی بیش از 350 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. بالاترین شاخص زیست محیطی نظام زعفران در گروه های تأثیر اوتریفیکاسیون در محیط آبی و گرمایش جهانی برای سطح کودی بیش از 350 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب برابر با 62/0 واحد معادل PO4 به ازای یک تن بنه و 12/0 واحد معادل دی‌اکسید کربن به ازای یک تن بنه حاصل گردید. بنابراین، می توان بهره گیری از اصول ارگانیک نظیر کاهش خاکورزی و مصرف کودهای آلی را به عنوان راهکارهایی پایدار در مدیریت مزارع زعفران مدنظر قرار داد.

کلیدواژه‌ها

• اثرات زیست محیطی
• انتشار آلاینده ها
• اوتریفیکاسیون آبی
• گرمایش جهانی