نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1- دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

2 2- کارشناس امور اراضی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان زیرکوه، سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی، زیر کوه، بیرجند. ایران.

3 5- Professor, Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, University of Birjand, Birjand, Iran.

4 دانشکده کشاورزی- دانشگاه بیرجند

10.22077/jsr.2020.3747.1141

چکیده

شرایط محیطی به خصوص دما از عوامل بسیار مهم در وقوع مناسب مرحلة گل­انگیزی زعفران در طی تابستان می­باشد. در این راستا، به منظور بررسی اثر شرایط نگهداری بنه بر رشد زایشی زعفران، آزمایشی در قالب طرح  بلوک­های کامل تصادفی با هفت تیمار و سه تکرار در سال زراعی 99-1398 در مزرعه­ای شخصی واقع در شهرستان قاینات اجرا شد. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: 1- کشت بنه­ها در 15 خرداد­ماه و استقرار در دمای محیط (به­عنوان شاهد) 2- کشت بنه­ها­ در 15 خردادماه همراه با مصرف بقایای گیاهی گندم به میزان 8 تن در هکتار، 3- کشت بنه­ها در 15 خردادماه همراه با انجام آبیاری تابستانه در مرحله گل­انگیزی (20 مردادماه)،  4- نگهداری بنه­ها در دمای محیط از 15 خرداد (در انبار دارای تهویه مناسب و سایه) و سپس کشت آن­ها در اواسط شهریور (بعد از سپری شدن دوره گرما)، 5- نگهداری بنه­ها در انکوباتور به مدت 3 ماه از 15 خرداد با دمای ثابت (25 درجه سانتی­گراد) و کشت آن­ها در 15 شهریورماه، 6- نگهداری بنه­ها در انکوباتور از 15 خرداد با دمای متغیر مشابه با روند تغییرات دما در محیط طبیعی ولی در دامنة مناسب برای گل­انگیزیِ زعفران (به مدت یک­ماه در هر یک از دماهای 20، 25 و 20 درجة سانتی­گراد) و سپس کشت آنها در 15 شهریورماه و 7- نگهداری بنه­ها در دمای محیط از 15 خرداد و انتقال به انکوباتور در 15 مردادماه (همزمان با دوره گل­انگیزی) با دمای 25 درجه سانتی­گراد و سپس انتقال آنها به مزرعه در  15 شهریورماه. در پاییز سال 1398 صفات مرتبط با رشد رویشی و زایشی زعفران اندازه­گیری شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد، طول و وزن خشک کاتافیل­ها، تعداد گل، متوسط وزن و طول گل، طول کلاله، سرعت ظهور برگ و گل، عملکرد گل و عملکرد کلاله بودند. نتایج نشان داد که آبیاری تابستانه موجب افزایش نسبی تعداد، طول و وزن کاتافیل (چمچه یا برگ­های سفید غشایی) در مقایسه با تیمار شاهد شد. نگهداری بنه­ها در بیرون از محیط خاک (انبار یا انکوباتور) موجب کاهش وزن و طول کاتافیل شد. تیمار آبیاری تابستانه از نظر تعداد گل، سرعت گلدهی و عملکرد گل تفاوت معنی­داری با تیمار شاهد نداشت، ولی سایر تیمارهای آزمایشی به خصوص نگهداری بنه در انبار باعث کاهش صفات مذکور شدند. بیشترین مقادیر متوسط طول گل و متوسط وزن تک­گل (به­ترتیب ­6/7 سانتی­متر و 37/0 گرم) و طول کلاله (83/2 سانتی­متر) در تیمار مصرف بقایای گیاهی به­دست آمد. تیمار مصرف بقایای گیاهی با وجود کاهش دمای حوزة قرارگیری بنه در طی دورة گل­انگیزی، نتوانست موجب بهبود عملکرد گل و کلاله شود. بیشترین مقادیر عملکرد کلاله به­ترتیب در تیمارهای شاهد، آبیاری تابستانه و مصرف بقایای گیاهی (به­ترتیب 07/8، 28/7 و 40/6 کیلوگرم در هکتار) و کمترین مقدار این شاخص به­ترتیب در تیمارهای نگهداری بنه در انبار، ذخیره­سازی در دمای متغیر انکوباتور، نگهداری تلفیقی در انبار و انکوباتور و ذخیره­سازی بنه در دمای ثابت انکوباتور (به­ترتیب با 24/3، 68/3، 89/3 و 28/4 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که سپری شدن دورة گل­انگیزی زعفران در درون خاک به طور قابل توجهی باعث بهبود گلدهی گیاه در مقایسه با سپری شدن این دوره در بیرون از خاک (انبار یا انکوباتور) شد.

کلیدواژه‌ها

Alavi Siney, S. M., Ahmadpour Jolgeh, A., Behroozeh, M., & Soltani, M. (2020). Evaluation of planting date and corm weight effects on flower, stigma and daughter corms characters of saffron (Crocus sativus L.) under the south Kerman climatic conditions. Saffron Agronomy & Technology, 8(1), 59-73. (In Persian with English Summary).
Asadi, Gh.A., Khorramdel, S., Ghorbani, R., & Bicharanlou, B. (2019). Evaluation of the effect of soil fertilizers and summer irrigation on corm and flower yield of saffron. Saffron Agronomy & Technology, 6(4), 393-414. (In Persian with English Summary).
Bayat, M., Rahimi, M., & Ramezani, M. (2016). Determining the most effective traits to improve saffron (Crocus sativus L.) yield. Physiology and Molecular Biology of Plants, 22(1), 153-161.
Behdani, M.A., Fallahi, H.R., & Sardar, M. (2018). Technical Knowledge of Saffron Production. Haft-Rang Press. 58 p. (In Persian)
Behdani, M.A., & Fallahi, H.R. (2015). Saffron: Technical Knowledge Based on Research Approaches. University of Birjand Publication. (In Persian).
Galavi, M., Soloki, M., Mousavi, S.R., & Ziyaie, M. (2008). Effect of planting depth and soil summer temperature control on growth and yield of safrron (Crocus sativus L.). Asian Journal of Plant Sciences, 7(8), 747-751.
Ghobadi, F., Ghorbani Javid, M., & Sorooshzadeh, A. (2015). Effects of planting date and corm size on flower yield and physiological traits of saffron (Crocus sativus L.) under Varamin plain climatic conditions. Saffron Agronomy & Technology, 2(4), 265-276. (In Persian with English Summary).
Fallahi, H., & Mahmoodi, S. (2018). Impact of water availability and fertilization management on saffron (Crocus sativus L.) biomass allocation. Journal of Horticulture and Postharvest Research, 1(2), 131-146.
Feizi, H., Mollafilabi, A., Sahabi, H., & Ahmadian, A. (2015). Effect of summer irrigation and conservation tillage on flower yield and qualitative characteristics of saffron (Crocus sativus L.). Saffron Agronomy & Technology, 2(4), 255-263. (In Persian with English Summary).
Jafarimoghadam, M., Ghasemi, E., & Khalesi, N. (2018). Soil temperature and moisture as affected by mulching and cover crop management in saffron (Corocus sativus L.). 21st Conference of International Soil Tillage Research Organization (ISTRO). 24-27th September, Paris, France.
Karimi Se-Qala, H., Ansari, H., & Beizai, A.N. (2015). The effect of summer irrigation and mulch cover on saffron stigma yield. The first national congress for the development and promotion of agricultural engineering and soil sciences in Iran. 28th January, Tehran, Iran. (In Persian).
Katawazy, A.S. (2013). A Comprehensive Study of Afghan Saffron. Research Planning and Policy Directorate, Afghanistan Investment Support Agency (AISA) 46P.
Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Alizadeh, A., & Ganjali, A. (2009). Modelling the impact of climate change on flowering behaviour of Saffron (Crocus sativus L.). Iranian Journal of Field Crops Research, 7(2), 583-594. (In Persian with English Summary).
Koocheki, A., Alizadeh, A., & Ganjali, A. (2010). Effect of temperature increase on flowering behavior of saffron (Crocus sativus L). Iranian Journal of Field Crops Research, 8(2), 324-335. (In Persian with English Summary).
Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P., Mollafilabi, A., & Seyyedi, S.M. (2015). Effects of corm planting density and manure rates on flower and corm yields of saffron (Crocus sativus L.) in the first year after planting. Journal of Agroecology, 6(4), 719-729. (In Persian with English Summary).
Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P., & Fallahi, H.R. (2016a). Effects of planting dates, irrigation management and cover crops on growth and yield of saffron (Crocus sativa L.). Journal of Agroecology, 8(3), 435-451. (In Persian with English Summary).
Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P., Fallahi, H.R., & Aghhavani Shajari, M. (2016b). The study of saffron (Crocus sativus L.) replacement corms growth in response to planting date, irrigation management and companion crops. Saffron Agronomy and Technology, 4(1), 3-18. (In Persian with English Summary).
Koocheki, A., Fallahi, H.R., & Jami Al-Ahmadi, M. (2020). Saffron Water Requirement. In: Saffron: Science, Technology and Health (Eds: Koocheki, A., Khajeh-Hosseini, M). Woodhead Publishing.
Kumar, R., Singh, V., Devi, K., Sharma, M., Singh, M.K., & Ahuja, P.S. (2009). State of art of saffron (Crocus sativus L.) agronomy: a comprehensive review. Food Reviews International, 25, 44-85.
Harivandi, M.R., Rezvani Moghaddam, P., Khoramdel, S., & Moayedi, A.A. (2019). Effect of amount and time of wheat straw application as mulch on flowering and morphological characteristics of replacement corms of saffron (Crocus sativus L.). Saffron Agronomy & Technology, 7(3), 301-318. (In Persian with English Summary).
Molina, R.V., Valero, M., Navarro, Y., García-Luis, A. & Guardiola, J.L. (2004). The effect of time of corm lifting and duration of incubation at inductive temperature on flowering in the saffron plant (Crocus sativus L.). Scientia Horticulturae, 103(1), 79-91.
Molina, R.V., Valero, M., Navarro, Y., Guardiola, J.L., & García-Luis, A. (2005). Temperature effects on flower formation in saffron (Crocus sativus L.). Scientia Horticulturae, 103, 361-379.
Mollafilabi, A. (2014). Effect of new cropping technologies on growth characteristics, yield, yield components of flower and corm criteria of saffron (Crocus sativus L.). Ph. D Dissertation, Faculty of Agriculture, Ferdowsi Univesity of Mashhad. (In Persian with English Summary).
Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A., Boroumand Rezazadeh, Z., & Tabrizi, L. (2007). Effects of corm size and storage period on allocation of assimilates in different parts of saffron plant (Crocus sativus L.). Iranian Journal of Field Crop Research, 5(1), 155-166. (In Persian with English Summary).
Rezvani Moghaddam, P., Koocheki, A., Mallafilabi, A., & Seyyedi, S.M. (2013). The effects of different levels of applied wheat straw in different dates on saffron (Crocus sativus L.) daughter corms and flower initiation criteria in the second year. Saffron Agronomy and Technology, 1(1), 55-70. (In Persian with English Summary).
Sadeghi, B. (1997). The effect of summer irrigation on saffron yield. Publications of Iran Scientific and Industrial Research Organization. (In Persian).