نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تولیدات گیاهی- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه تربت حیدریه

2 گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

میانگین تولید در کشت رایج زعفران در کشور 2/3 کیلوگرم کلاله خشک در هکتار می‏باشد. بر اساس طرح کشت آرمانی زعفران عملکرد کلاله خشک در سال اوج عملکرد معادل41 کیلوگرم در شهرستان فردوس، 38 کیلوگرم در شهرستان باخزر، 30  و 25 کیلوگرم در شهرستان تربت حیدریه در هکتار برداشت شده است. هدف از این تحقیق بررسی عوامل مدیریتی و اقلیمی تأثیرگذار در بروز خلاء عملکرد بین زراعت مرسوم و آرمانی زعفران در مناطق مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی بود. برای این منظور، ابتدا عملیات مدیریتی کشت آرمانی زعفران از طریق مصاحبه با کشاورزان نمونه و کارشناسان جهاد کشاورزی ثبت شد. عملیات مدیریتی کشت مرسوم زعفران نیز از 247 مزرعه در مناطق مختلف استان‏های خراسان رضوی و جنوبی یادداشت شد. علاوه بر این، از کلیه مزارع مورد بررسی نمونه خاک تهیه گردید. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد کلاله زعفران برای شهرستان‏های مختلف استان خراسان رضوی و جنوبی در سال‏های 96-1390 بین 23/1 تا 67/6 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. همبستگی مثبت و معنی‏داری بین میزان بارندگی (b=0.002*) با عملکرد مشاهده شد، اما با افزایش میانگین دما از عملکرد کاسته (b=-0.223**) شد. رابطه بین میزان ماده آلی (b=2.42*)، نیتروژن (b=9.40*)، فسفر (b=0.093*) و درصد شن خاک (b=0.007*) با عملکرد کلاله مثبت بود، ولی با افزایش نسبت رس (b=-0.015*) از عملکرد کاسته شد. نتایج تأیید نمود که به‏طور میانگین خلاء بیش از 20 کیلوگرم در هکتار بین عملکرد کلاله خشک در شرایط کشت مرسوم و آرمانی زعفران وجود دارد. استفاده از بنه ریز به جای بنه با وزن بیش از 8 گرم برای کاشت، کشت کپه‏ای به‏جای کشت دانه تسبیحی، تراکم پایین کاشت بنه، مصرف کم کود آلی، زمان نامناسب اولین آبیاری در پاییز، تاریخ کاشت نامناسب بنه‏ها، عدم کنترل به موقع علف‏هرز و عدم محلول‏پاشی عناصر غذایی در نیمه دوم زمستان به‏ترتیب مهمترین عوامل مدیریتی تأثیرگذار در خلاء بین عملکرد سیستم کشت مرسوم و آرمانی می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

Abarghuei, H., Ghalavand, A., Mazaheri, D., Nurmohammadi, G., and Sabei, M., 2000. Effect of temperature on flowering and potential of Iranian Saffron corm ecotypes. Pajoohesh v Sazandegi. 49, 65-69. [in Persian with English Summary].
Abbaspoor, M., Norozzadeh S., and Torabi H., 2011. Efficacy of some new herbicides on weeds grown in saffron fields. p. 2644-2646. Proceedings of the 7th Iranian Horticultural Science Congress, 5–8 Sep. 2011. Isfahan, Iran. [in Persian with English Summary].
Abbaspoor, M., 2017. Chemical weed control in saffron (Crocus sativus) fields. J. Plant Prot.  31, 409-419. [in Persian with English Summary].
Adams, R.M., 2000. Climate variability and climate change: Implications for agriculture. IRI Proceedings. Oregon State University, USA.
Aggarval, P.K., 1994. Constraints in wheat productivity in India. In: Aggarval, P.K., Kalra, N. (Eds.), Simulating the Effect of Climatic Factors, Genotype and Management on Productivity of Wheat in India. Agricultural Research Institute, New Delhi, India, pp. 1-11.
Alizadeh, A., Sayyari, N., Ahmadian, J., and Mohamadian, A., 2009. Study for zoning the most appropriate time of irrigation of saffron (Crocus Sativus) in Khorasan Razavi, North and Southern provinces. J.  Water Soil. 23, 109-118. [in Persian with English Summary].
Anonymous., 2018. http://irimo.ir/far/wd/2703.html#report_builder_form. (Visited at August 2018).
Atkinson, D., and Porter, J.R., 1996. Temperature, plant development and crop yields. Trend Plant Sci. 4, 119-124. [in Persian with English Summary].
Behdani, M.A., Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., and Rezvani Moghaddam, P., 2005. Evaluation of quantitative relationships between saffron yield and nutrition (on farm trial). J. Field Crop Res. 3(1), 1-14. [in Persian with English Summary].
Behnia, M.R., 2009. Effect of planting methods and corm density in saffron (Crocus sativus L.) yield in Damavand region. Pajouhesh v Sazandegi. 79, 101-108. [in Persian with English Summary].
Esmaelnejad, M., 2017. Assessment and mapping of heat stress affecting the saffron In South Khorasan Province. J. Saffron Res. 4, 159-171. [in Persian with English Summary].
Fallahi, H.R., Alami, S.,  Behdani, M.A., and Aghhavani Shajari, M., 2016. Evaluation of local and scientific knowledge in saffron agronomy (Case study: Sarayan). J. Saffron Res. 3, 31-50. [in Persian with English Summary].
Ghobadi, F., Ghorbani Javid, M., and Sorooshzadeh, A., 2015. Effects of planting date and corm size on flower yield and physiological traits of saffron (Crocus sativus L.) under Varamin plain climatic conditions. Saffron Agron. & Technol. 2, 265-276. [in Persian with English Summary].
Ghodsipour, H., 2002. Analytical Hierarchy Process. Amir Kabir University Press, Tehran, Iran. 220 p. [in Persian].
Golparvar, P., Mirshekari, B., and Borhani, P., 2012. Application of herbicides with limited dose can play a major role in suitable weeds control in saffron fields. World Appl. Sci. J. 20, 1266-1269.
Gresta, F., Lombardo, G.M., and Avola, G., 2009. Saffron stigmas production as affected by soil texture. 3rd International Symposium on Saffron: Forthcoming Challenges in Cultivation, Research and Economics.
Hesam-Arefi, I.H., Saffari, M., and Moradi, R., 2018. Gap analysis of wheat production and influencing factors in Kerman province. J. Agroecol. 8(1), 106-123. [in Persian with English Summary].
Hosseini, M., Mollafilabi, A., and Nassiri, M., 2008. The long-term effects of fluctuations in temperature and precipitation on the yield of saffron. Iran. J. Field Crop Res.  6(1), 1-14. [in Persian with English Summary].
Ilkaee, M.N., Moradi, R., Mansouri, H., Ghorbani, S., and Paknajad, F., 2017. Effect of abiotic environmental factors on growth and essential oil characteristics of Perovskia abrotanoides Karel. J. Essent. Oil Bear. Plant. 20, 729-743.
Kafi, M., Rashed, M.H., Koocheki, A., and Mollafilabi, A., 2002. Saffron (Crocus sativus L.), Production and Processing. Center of Excellence for Agronomy, Faculty of Agriculture Ferdowsi University of Mashhad, Iran. [in Persian].
Koocheki, A., Karbasi, A., and Seyyedi, S.M., 2017. Some reasons for saffron yield loss over the last 30 years period (Review Article). Saffron Agron. & Technol. 5, 107-122. [in Persian with English Summary].
Koocheki, A., Nassiri, M., Alizadeh, A., and Ganjeali, A., 2009. Modelling the impact of climate change on flowering behavior of Saffron (Crocus sativus L.). Iran. J. Field Crop Res. 7(2), 583-594. [in Persian with English Summary].
Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P., and Fallahi, H.R., 2016. Effects of planting dates, irrigation management and cover crops on growth and yield of saffron. J. Agroecol. 3, 435-451. [in Persian with English Summary].
Koocheki, A., Seyyedi, S.M., and Jamshid Eyni, M., 2014. Irrigation levels and dense planting affect flower yield and phosphorus concentration of saffron corms under semi-arid region of Mashhad, Northeast Iran. Sci. Hortic. 180, 147–155.
Koocheki, A., Azizi, E., Siahmarguee, A., and Jahani Kondori, M., 2014b. Investigation the effects of soil texture and density on corm characteristics and flower yield of saffron (Crocus sativus L.). J. Agroecol. 6(3), 453-466. [in Persian with English Summary].
MAJ (Ministry of Agriculture Jihad of the I.R. of Iran)., 2018. Planning and Economics Department, Statistics Bank of Iranian Agriculture. http://www.maj.ir/english/Statistic/Default.asp?p=statistic. (Visited at July 2018).
Mohammad Abadi, A., Rezvani Moghaddam, P., and Fallahi, H.R., 2011. Effects of planting pattern and the first irrigation date on growth and yield of saffron (Crocus sativus L.). J. Agroecol. 3(1), 84-93. [in Persian with English Summary].
NASA., 2018. https://power.larc.nasa.gov/data-access-viewer/. (Visited at July 2018).
Nekahi, M.Z., Soltani, A., Siahmarguee A., and Bagherani, N., 2014. Yield gap associated with crop management in wheat (Case study: Golestan province-Bandar-gaz). EJCP. 7(2), 135-156. [in Persian with English Summary].
Norouzzadeh S., Abbaspoor M., and Delghandi, M., 2007. Chemical weed control in saffron fields of Iran. Acta Hort. 739, 119-122.
Rezvani Moghaddam, P., Khorramdel, S., and Mollafilabi, A., 2015. Evaluation of soil physical and chemical characteristics impacts on morphological criteria and yield of saffron (Crocus sativus L.). J. Saffron Res. 3(2), 188-203. [in Persian with English Summary].
Saidirad, M.H., Mansoorian, N., and Behdad, M., 2007. Technical and economical comparsion of tillage implements used for crust breaking of Saffron cultivation at different irrigations times. J. Agric.  Eng. Res. 8, 93-104. [in Persian with English Summary].
Torabi, B., Soltani, A., Galeshi, S., Zeinali, E. and Kazemi Korgehei, M., 2013. Ranking factors causing the wheat yield gap in Gorgan. EJCP. 6(1), 171-189. [in Persian with English Summary].
Zare Hosseini, H., Ghorbani, R., Rashed Mohassel, M.H., and Rahimi, H., 2014. Effects of weed management strategies on weed density and biomass and saffron (Crocus sativus) yield. Saffron Agron. & Technol. 2, 45-58.
Zarghani, F., Karimi, A., Khorasani, R., and Lakzian, A., 2016. Effect of soil physical and chemical characteristics on the growth characteristics of saffron (Crocus sativus L.) corms in Torbat-e Heydariyeh county. J. Agroecol.  8, 120-133. [in Persian with English Summary].