نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس اقتصادی، اجتماعی و ترویجی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان جنوبی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بیرجند، ایران.

10.22077/jsr.2025.8535.1256

چکیده

با توجه به پتانسیل­های فراوان بخش کشاورزی ایران، یکی از بخش‌های مورد تاکید صادرات غیرنفتی در ایران، بخش کشاورزی است که تقویت آن از دو جنبة داخلی و خارجی به منظور تأمین امنیت غذایی واستقلال سیاسی و اقتصادی بسیار ضروری است. زعفران یکی از محصولات مهم کشور ایران است. این محصول در رشد و توسعه بخش کشاورزی و ارزآوری در راستای تحقق برنامه‌های توسعه مبنی بر افزایش صادرات غیرنفتی نقش حائز اهمیتی داشته است. در این تحقیق با استفاده از آمار صادرات کشورهای صادرکننده­ی زعفران و محاسبه­ی شاخص HHI، ساختار بازار جهانی زعفران در سال­های گذشته تعیین می­شود.شاخص HHI شاخص هرفیندال چگونگی توزیع اندازه بازار در بین بنگاه­های موجود و نوع ساختار بازار را تعیین می­کند.  با تعیین ساختار بازار این محصول،نتایج نشان داد که وضعیت فعلی و جایگاه صادرات زعفران ایران در سال 1402، حدود 42 درصد از صادرات جهانی است. همچنین نتایج بدست آمده نشان دهنده این است که بازار زعفران ایران از حالت انحصار کامل به سمت رقابتی در حال تغییر است که این امر نشان دهنده ضعف های موجود برای حضور در بازار جهانی این محصول ارزشمند می­باشد.

کلیدواژه‌ها

Abu Nouri, A. and Samanpour, H. (2002). Parametric estimation of industrial concentration ratio in Iran, Journal of Business Research, No. 2. (In Persian).
FAO. (2023), Fasostat website
Ghodoosi, M., Mohtashami, T., Motavalli Habibi, M., Sheddati, S. (2016). Identification and Prioritization of Marketing Mix Elements Affecting the Export of Saffron from the Perspective of Experts. (In Persian with English Summary).
Golmohammadi, F. (2019). Saffron as a Main Cash, Medical and Resistive Plant for Sustainable Economy and Livelihood of Rural People in Dried Regions of Iran, 8th international conference on green gold,Tehran. 2, 156-163. (In Persian with English Summary).
Izadi, A. and Asghari Lafmejani, S. (2023). The Status of Production of Saffron and Pistachio Currency Converter Products and its Effects in Rural Households (Case Study: Roshtkhwar Rural District). Journal of Saffron Research, 11(2), 250-267.
Kalantari, K., Asadi, A., Mirjalali Filabi, M. (2021). Analysis of Saffron Production Challenges from the Perspective of Saffron Farmers in Mashhad County. Journal of Saffron Research. 9 (1), 177-193. (In Persian with English Summary)
 Maddala, G.C., Dobson, S. and Millen, E. (1995). Microeconomics, the Regulation of Monopoly, Mc Grawhill Book Company Press
Mansourian, N., & Mohammadi, H. (2018). Evaluation of efficiency domestic market of Saffron in Iran. Technology of Medicinal and Aromatic Plants of Iran, 1(1), 29-36.
Masoomzadeh Zavareh, A., Ebrahimi, A., Shamsi, J., and Dehbavi, K. (2013).Operational plan of Iran Saffron's Branding. J. Saffron Agron. & Technol. 1(2): 39-68. (In Persian with English Summary).
Mehrparvar Hosseini, E., Aminizadeh, M., Rafiee, H., Riahi, A., Bastani, M. (2013). 'Designing of Iranian Dates Trade Model; Application of Trade Advantages and Theory of Market Structure', Agricultural Economics, 7(2), pp. 19-46. (In Persian with English Summary).
Mohammadi H, Saghaian S, Alizadeh P. (2017).Prioritization of Expanded Marketing Mix in Different Stages of the Product Life Cycle: The Case of Food Industry. Journal of Agricultural Science and Technology; 19 (5) :993-1003. (In Persian with English Summary).
Nessabian, SH., GHolamhosseini, T., & Jabal Amelli, F. (2013). Comparison of Iran's medicinal plants exporting comparative advantage with other exporting countries (case study: fennel, badian, anise and corian). Economic modelling,vol6. 4(20): 75-92. (In Persian with English Summary)
Pakravan, M.R. and Gilanpour, A. (2013). A survey of export potential perspective and competitiveness of Iranian agricultural products in the Middle East and North Africa. Journal of Agricultural Economics and Development 27 (1): 48-69. (In Persian with English Summary).
Pakravan, M. R., Mehrabi, H., & Gilanpour, O. (2011). Estimating Supply and Demand Function of Iran’s Agricultural Products Export. Journal of Economics and Agricultural Development Vol24. No. 4, pp. 471-478.
Rostamzadeh, Z., Rafiee, H., Kazem Pour, A., Aminizadeh, M. (2021). Investigating Iran's Saffron Virtual Land Exports to Business Partners: An Important Policy Analysis. Journal of Saffron Research. 9 (1), 147-160. (In Persian with English Summary) .
Shaban,M., Mahmoodi. A,, Shawkat Fadai. M. (2013).A survey on technical efficiency, marketing and market structure of saffron crop, Iran , Saffron Agronomy & Technology Vol. 1, No. 2. 2014, P. 85-101. [in Persian]
Trade Map. (2023), https://www.trademap.org.