نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
فارغ التحصیل کارشناسی ارشد اگرو اکولوژی فردوسی مشهد
چکیده
دانش بومی مجموعه‌ای از مهارت‌هاست که برپایه تجربه، مشاهده و تطبیق شرایط محیطی شکل گرفته‌است و بعنوان یکی از اندوخته‌های ملموس کشاورزان مورد استفاده بوده‌است. هدف این مطالعه، ارزیابی اقدامات کشاورزان دشت نیشابور با تمرکز بر کشت زعفران بعنوان راهکاری اکولوژیکی برخواسته از دانش بومی، به‌منظور کاهش تبعات تغییراقلیم بر کشاورزی، می‌باشد. ازین‌رو بهره‌گیری از الگوهای پایدار اگرواکولوژیکی در بوم نظام‌های کشاورزی نیشابور بر اساس اطلاعات جمع آوری‌شده از 100 کشاورز، مورد ارزیابی کمّی قرارگرفت. راهکارهای مدیریتی کشاورزان حاصل از نتایج جمع‌آوری شده از پرسشنامه‌ها در چهارگروه راهکارهای سازگاری/ تخفیف اثرات تغییراقلیم بر اساس دستورالعمل ارائه‌شده توسط هیئت بین‌دولتی تغییراقلیم ، شامل راهکارهای برخواسته از دانش بومی و روش‌های علمی در جهت افزایش محتوی ماده آلی خاک، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، افزایش تنوع زیستی، افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک و استفاده بهتر از آب موجود با استفاده از آزمون کای‌مربع مقایسه آماری شد و همبستگی متغیرهای وابسته، توسط آزمون همبستگی اسپیرمن مورد سنجش قرارگرفت. نتایج نشان‌داد که کشاورزان، تغییر الگوی کشت به‌سمت کشت زعفران، کشت مخلوط زعفران و پسته، کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی و بازگرداندن بقایای گیاهی به خاک را، در مدیریت زراعی خود اعمال می‌کنند. علاوه‌بر زعفران‌کاران قدیمی، 21% کشاورزان کشت زعفران را جایگزین محصولات قبلی نموده‌اند. افزایش عملکرد سامانه‌های کشت مخلوط زعفران بر اساس نتایج آزمون کای‌مربع درسطح 5% معنی‌دار بود. بطورکلی می‌توان نتیجه‌گرفت که با تمرکز بر دانش بومی بوم‌سازگار و تلفیق با علوم جدید و همچنین تغییر الگوی کشت بسمت گیاهان چندساله مناسب شرایط اکولوژیکی منطقه مانند زعفران، می‌توان گام‌های مثبتی درجهت کاهش اثرات تغییراقلیم برداشت.
کلیدواژه‌ها
)