نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی ابراهیمی ¹
• محسن پویان ²
• محمد علی بهدانی ³
• ساره حسینی ⁴
• طیبه شاهی ⁵
• حسین راغ آرا ⁶
• حسین صحابی ⁷

¹ استادیار، گروه پژوهشی بهینه سازی تولید و فراوری گیاهان دارویی بومی خراسان جنوبی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران

² کارشناس ارشد بیولوژی گیاهی، مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران

³ استاد، گروه پژوهشی زعفران، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

⁴ دانشجوی دکتری صنایع غذایی، گروه پژوهشی بهینه سازی تولید و فراوری گیاهان دارویی بومی خراسان جنوبی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی،

⁵ دکتری صنایع غذایی، گروه پژوهشی بهینه سازی تولید و فراوری گیاهان دارویی بومی خراسان جنوبی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران.

⁶ کارشناس ارشد زراعت، گروه پژوهشی بهینه سازی تولید و فراوری گیاهان دارویی بومی خراسان جنوبی، جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، بیرجند، ایران.

⁷ استادیار، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران پژوهشگر، پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت حیدریه، تربت حیدریه، ایران.

چکیده

با هدف بررسی تاثیر کودهای زیستی و تنش خشکی بر میزان عناصر برگ و بنه و همچنین کیفیت کلاله در زعفران، این طرح به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در دو سال متوالی در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح تنش خشکی (50 و 100% نیاز آبی زعفران) و شش سطح کودی (شاهد، 100% NPK ، 50% NPK ، 50% NPK + 3 کود زیستی، 50% NPK + 4 کود زیستی، 3 کود زیستی) بود. با افزایش تنش خشکی در زعفران، میزان ازت در برگ و بنه افزایش و میزان فسفر برگ کاهش یافت.در حالیکه میزان آهن در برگ و بنه زعفران تحت تاثیر افزایش تنش خشکی قرار نگرفت،میزان روی در هر دو اندام گیاه افزایش و میزان پتاسیم بنه بطور معنی داری کاهش یافت.اعمال تیمارهای کودی تاثیر معنی داری بر میزان ازت، فسفر و پتاسیم داشت اما میزان آهن و روی در برگ و بنه زعفران تحت تاثیر قرار نگرفت. همچنین بالاترین میزان ازت و فسفر در برگ و بنه زعفران در تیمار استفاده از کود شیمیایی به میزان توصیه شده بدست آمد.با توجه به تاثیر پذیری ذخیره فسفر در بنه های دختری و وابستگی عملکرد زعفران به میزان فسفر این بنه ها، حذف کامل کودهای شیمیایی توصیه نمی شود. بطور کلی میزان کروسین و پیکروکروسین در سال دوم و میزان سافرانال در سال اول انجام آزمایش بیشتر بود و تنش خشکی تاثیر معنی داری بر میزان هیچیک از آپوکاروتنوئیدهای مورد بررسی در این مطالعه نداشته است.در تیمارهایی که فراهمی عناصر غذایی بالاتری داشتند،میزان پیکروکروسین کاهش یافت.در مجموع می توان نتیجه گرفت که گرچه جبران کمبود عناصر غذایی و بهبود کیفیت زعفران با استفاده تلفیقی از کودهای زیستی و شیمیایی در مزارع زعفران امکان پذیر است، اما نیازمند بررسی و مطالعات بیشتر در این زمینه است.

کلیدواژه‌ها

• آپوکاروتنوئید
• سافرانال
• نیاز آبی
• فسفر
• کروسین