نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• یحیی چوپان ¹
• عباس خاشعی سیوکی ²
• محسن زنگنه ³

¹ پژوهشگر پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت حیدریه

² استاد گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بیرجند و رئیس دانشگاه تربت حیدریه

³ 3. استادیار گروه اقتصاد دانشگاه بین الملی اهل بیت(ع). تهران. ایران

چکیده

هر محصول در زنجیره تولید دارای فرآیند زمانی و مکانی خاصی می‌باشد. این زنجیره وسعتی محلی تا جهانی دارد که در آن، آب مصرف و ناپدید می‏‌شود. در این میان زعفران یکی از مهمترین محصولات بخش کشاورزی ایران در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که اهمیت زیادی جهت ارزآوری در راستای تحقق برنامه‌های توسعه مبنی بر افزایش صادرات غیر نفتی دارد و محاسبه ارزش ریالی آب مصرفی آن در زنجیره تولید حائز اهمیت است. در این تحقیق به محاسبه مقادیر ردپای آب در تولید زعفران و مقایسه بهای تمام شده زعفران براساس مقادیر آب سبز، آبی و خاکستری در سه منطقه مهم تولیدی شامل دشت رخ شهرستان تربت حیدریه R1، دشت زاوه R2 و دشت مرکزی تربت حیدریه R3 برپایه اطلاعات میدانی پرداخته شده است. نتایج نشان داد مقدار آب آبی در مناطق R1، R2 و R3 به ترتیب 74، 5/79 و 83 درصد از کل آب مصرفی بوده است. همچنین ارزش اقتصادی آب مصرفی به ازای هر کیلوگرم زعفران در مناطق R1، R2 وR3 به ترتیب 69، 158 و 107 دلار بدست آمده است. براین‌اساس استنباط می شود که شرایط اقلیمی، مدیریت آبیاری و موجودیت منابع آب مورد نیاز جهت آبیاری به موقع سبب کاهش مصرف آب آبی و در نتیجه کاهش ارزش ریالی آب مصرفی به ازای هر کیلوگرم محصول گردیده اند.

کلیدواژه‌ها

• آب مجازی
• ارزش ریالی
• خشک و نیمه‌خشک
• زعفران