محمد رضا کهنسال؛ محمدرضا رمضانی
چکیده
پیروی از نظام‌های کشت پایدار محصولات کشاورزی امری ضروری و تضمین کننده تامین نیاز بشر به غذا در بلند مدت است. یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی تولید شده در ایران، زعفران است که منبع درآمد اصلی برای بسیاری از روستانشینان شرق کشور به شمار می‌رود. از این رو، توجه به پایداری کشت این محصول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف ...
بیشتر
پیروی از نظام‌های کشت پایدار محصولات کشاورزی امری ضروری و تضمین کننده تامین نیاز بشر به غذا در بلند مدت است. یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی تولید شده در ایران، زعفران است که منبع درآمد اصلی برای بسیاری از روستانشینان شرق کشور به شمار می‌رود. از این رو، توجه به پایداری کشت این محصول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مطالعه حاضر با هدف سنجش پایداری اکولوژیکی کشت‌بوم‌های زعفران شهرستان گناباد و شناسایی عوامل اجتماعی-اقتصادی موثر بر آن در سال 1398 انجام شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه بوده و بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، 193 پرسشنامه تکمیل شد. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، ابتدا بر اساس 12 معیار و بر مبنای روش TOPSIS به ارزیابی پایداری اکولوژیکی مزارع پرداخته شد. در ادامه، الگوی لاجیت ترتیبی برای تعیین عوامل اثرگذار بر پایداری مزارع بکار گرفته شد. بر پایه نتایج، افزایش در متغیرهای نگرش نسبت به کشاورزی پایدار، سن، درآمد و تحصیلات و نیز داشتن بیمه محصولات کشاورزی و دنبال کردن کشاورزی بعنوان شغل اصلی بصورت معنی‌داری موجب افزایش احتمال قرارگیری زعفران‌کاران در گروه‌های پایدارتر می‌شود. ضریب متغیر کلاس‌های آموزشی و ترویجی منفی بوده ولی در سطح مطلوب آماری، معنی دار نیست. بنابراین بهبود نگرش کشاورزان نسبت به کشاورزی پایدار، بهره‌گیری از تجارب کشاورزان مسن، حمایت مالی از زعفران‌کاران در راستای تامین نهاده‌های مورد نیاز و اصلاح ساختار کلاس‌های آموزشی و ترویجی، می‌توانند به عنوان راهکارهایی برای پایدارسازی کشت این محصول ارزشمند مطرح باشند.
محمدرضا رمضانی؛ ایرج صالح؛ زینب رستم زاده
چکیده
بررسیها نشان داده است که عملکرد مزارع زعفران در ایران طی سال‌های 96-1350 حدود 44 درصد کاهش یافته که یکی از دلایل آن گرایش به سیستم‌های کشت ناپایدار است. از اینرو مطالعه حاضر با هدف شناسایی فعالیت‌های پایدار و ناپایدار زراعی در مزارع زعفران شهرستان گناباد، بهبود مدیریت زراعی و همچنین ارائه خط مشی برای مطالعات آتی در زمینه سنجش پایداری ...
بیشتر
بررسیها نشان داده است که عملکرد مزارع زعفران در ایران طی سال‌های 96-1350 حدود 44 درصد کاهش یافته که یکی از دلایل آن گرایش به سیستم‌های کشت ناپایدار است. از اینرو مطالعه حاضر با هدف شناسایی فعالیت‌های پایدار و ناپایدار زراعی در مزارع زعفران شهرستان گناباد، بهبود مدیریت زراعی و همچنین ارائه خط مشی برای مطالعات آتی در زمینه سنجش پایداری کشت این محصول انجام شد. برای دستیابی به این اهداف، پرسشنامه‌ای طراحی و در میان 101 زعفران‌کار با تجربه توزیع و پس از شناسایی فعالیت‌های مهم زراعی، به بررسی اثر فعالیت‌های مذکور بر پایداری تولید در مزراع این گیاه پرداخته شد. در ادامه با توجه به ضرورت اجتناب از فعالیت‌های ناپایدار زراعی، بر اساس نظر کارشناسان (روش دلفی) و با استفاده از ماتریس مقایسات زوجی به تعیین ضریب اهمیت هر یک از این فعالیت‌ها پرداخته شد. بر اساس نتایج، پنج فعالیت زراعی شامل استفاده از کود دامی، ایجاد تنوع زراعی از طریق سیستم‌های کشت مخلوط و چند محصولی، استفاده از کودها و محلول‌های ریزمغذی، کاربرد روش‌های شخم حداقل و استفاده از نهاده‌های آلی به عنوان فعالیت‌های پایدار زراعی در کشت زعفران شناخته شدند. هفت فعالیت شامل استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی، کشت پرتراکم، استفاده از علف‌کش‌ها و کنه‌کش‌های شیمیایی، آبیاری غرقابی، چرای دام در مزارع، استفاده از فضولات انسانی و سوزاندن بقایای گیاهی نیز به عنوان فعالیت‌های ناپایدار شناسایی شدند. همچنین از دیدگاه کارشناسان، استفاده از کودهای شیمیایی و کشت متراکم زعفران به عنوان ناپایدارترین فعالیت‌های زراعی شناخته می‌شوند. بنابراین اتخاذ سیاست‌های مناسب به منظور بهبود نگرش زعفران‌کاران نسبت به کشاورزی پایدار، افزایش آگاهی آن‌ها از آثار منفی و بلندمدت گرایش به سیستم‌های ناپایدار و به خصوص جلوگیری از استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی و کشت متراکم ضروری است تا بتوان از این طریق زمینه پایدارسازی کشت این گیاه ازرشمند را فراهم آورد.
محمدرضا رمضانی؛ آرش دوراندیش؛ محدثه داوری ترشیزی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کارایی مزارع زعفران شهرستان گناباد و ارائه راهکارهایی برای بهبود نحوه استفاده از عوامل تولید صورت گرفته است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق نمونه‌ای متشکل از 110 زعفران‌کار در سال 1396 مورد بررسی قرار گرفتند. بر پایه نتایج میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در حالت بازده متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب برابر ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کارایی مزارع زعفران شهرستان گناباد و ارائه راهکارهایی برای بهبود نحوه استفاده از عوامل تولید صورت گرفته است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق نمونه‌ای متشکل از 110 زعفران‌کار در سال 1396 مورد بررسی قرار گرفتند. بر پایه نتایج میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در حالت بازده متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب برابر 922/0، 593/0 و 556/0 بوده است که نشان می‌دهد مزارع مورد بررسی به رغم اینکه از کارایی فنی بالایی برخوردارند اما از کارایی تخصیصی مناسبی برخوردار نیستند و در دستیابی به ترکیب عوامل تولید حداقل کننده هزینه موفق عمل نکرده‌اند. در ادامه با بررسی ترکیب عوامل تولید حداقل کننده هزینه‌ها مشخص شد که زعفران‌کاران در صورت مدیریت صحیح منابع در دسترس می‌توانند با کاهش قابل ملاحظه در نهاده‌های بنه زعفران، کود دامی، کود شیمیایی و آب مصرفی و تنها افزایش اندکی در نهاده نیروی کار به سطوح فعلی محصول خود دست یابند و از این طریق هزینه عملیاتی تولید هر کیلوگرم گل زعفران را به طور متوسط حدود 44 درصد کاهش دهند. با توجه به اینکه شواهدی مبنی بر گرایش زعفران‌کاران منطقه مطالعاتی به سیستم‌های کشت پر نهاده وجود دارد، پیشنهاد می‌شود سیاست‌های مناسبی در جهت ارتقاء دانش کشاورزان و تغییر نگرش آن‌ها نسبت به کشت محصول زعفران صورت گیرد تا از این طریق زعفران‌کاران درباره آثار سوء این سیستم‌ها آگاهی یابند.